|
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
TÜRK GIDA
KODEKSİ GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ
BİLGİLENDİRME
YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, algı farklılıkları ve
bilgi gereksinimleri dâhil gıda hakkında bilgilendirme açısından
tüketicilerin üst düzeyde korunmasına ilişkin kuralları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik;
a) Özellikle gıdaların etiketlenmesi olmak üzere,
gıda hakkında bilgilendirme ile ilgili genel kuralları, gereklilikleri ve
sorumlulukları belirlemektedir.
b) Yeni bilgilendirme gereklilikleri ile sonradan
oluşabilecek gelişmelere karşılık verilebilmesi amacıyla yeterli esnekliğin
sağlanması ihtiyacı dikkate alınarak gıda hakkında bilgilendirme usulleri
ve tüketicinin bilgilenme hakkının garanti altına alınmasını sağlayacak
tedbirleri ortaya koymaktadır.
(2) Bu Yönetmelik, gıda zincirinin tüm
aşamalarında, gıda işletmecilerine uygulanır.
(3) Bu Yönetmelik, toplu tüketim yerleri tarafından
sunulan gıdalar dâhil olmak üzere son tüketiciye sunulması amaçlanan tüm
gıdaları, toplu tüketim yerlerine yönelik olarak hazırlanan gıdaları ve
gıda işletmecileri arasında arz edilen gıdaları kapsar.
(4) Bu Yönetmelik hükümleri, yatay ve dikey gıda
kodeksinde yer alan etiketlemeye ilişkin hükümler ve belirli gıdalar için
yürürlükte olan özel mevzuatta belirlenen etiketleme gereklilikleri saklı
kalmak kaydıyla uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik, 11/6/2010
tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem
Kanununun 21 inci, 22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 27 nci, 28 inci, 32 nci ve 34
üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) 5996 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesindeki, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğin 4 üncü
maddesindeki, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki, 27/12/2011 tarihli ve
28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen
Kuralları Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki, 29/12/2011 tarihli ve 28157
üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Aroma
Vericiler ve Aroma Verme Özelliği Taşıyan Gıda Bileşenleri Yönetmeliğinin 4
üncü maddesindeki, 30/6/2013 tarihli ve 28693 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinin 4 üncü
maddesindeki ile 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliğinin 4
üncü maddesindeki tanımlara ilave olarak aşağıda yer alan tanımlar da
geçerlidir.
(2) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alışılagelen ad: Açıklamaya ihtiyaç
duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı olarak kabul edilen adı,
b) Ana bileşen: Gıdanın %50’sinden fazlasını
oluşturan veya tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile ilişkilendirilen
ve çoğu zaman miktarının belirtilmesi gereken bileşeni veya bileşenleri,
c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığını,
ç) Besin öğesi: Protein, karbonhidrat, yağ, lif,
sodyum ve Ek-9 Bölüm 1’de yer alan vitaminler ve mineraller ile bu gruplara
ait olan veya bu gruplardan birinin öğeleri olan maddeleri,
d) Bileşen: Bir gıdanın üretiminde veya
hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa son üründe
bulunan aroma vericiler, gıda katkı maddeleri, gıda enzimleri de dâhil
herhangi bir madde veya ürünü ve bileşik bileşenin herhangi bir bileşenini,
e) Bileşik bileşen: Kendisi birden fazla bileşenin
ürünü olan bileşeni,
f) Buğday: Triticum cinslerinden herhangi birini,
g) Dış ambalaj: Hazır ambalajlı gıdaların gıda
işletmecileri arasında taşınması veya bu yerlerde depolanması sırasında
koruma veya taşıma amacıyla içine konulduğu ambalajı,
ğ) Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale
getirilmiş olan gıda: Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine;
1) Fırıncılık ve pastacılık ürünleri dışındaki
gıdalar ile ilgili olarak; perakendeci tarafından ambalajlandığı tesiste
veya bu perakendeci tarafından kullanılan mobil bir araçta ya da hareketli
bir tezgâhta satılmak üzere, aynı perakendeci tarafından ambalajlanarak,
2) Fırıncılık ve pastacılık ürünleri ile ilgili
olarak (“(1) numaralı alt bentte belirtildiği şekilde satılmak üzere,
perakendeci tarafından ambalajlanarak”, “Üreticisi tarafından üretildiği tesiste
satılmak üzere, yine üreticisi tarafından hazır ambalajlı hale
getirilerek”) sunulan gıdayı,
h) Etiket: Gıdanın ambalajının veya kabının üzerine
yazılmış, basılmış, şablon ile basılmış, işaretlenmiş, kabartma ile
işlenmiş, soğuk baskı ile basılmış, yapıştırılmış veya iliştirilmiş olan
herhangi bir işareti, markayı, damgayı, resimli veya diğer tanımlayıcı
unsurları,
ı) Etiketleme: Gıdaya eşlik eden veya atıfta
bulunan herhangi bir ambalaj, belge, bildirim veya etiket üzerinde yer
alan, gıda ile ilgili herhangi bir yazı, bilgi, ticari marka, resimli unsur
veya işaretleri,
i) Gıda enzimi: Bitki, hayvan veya
mikroorganizmalardan veya bir fermantasyon prosesinden elde edilen ürün
dâhil olmak üzere belirli bir biyokimyasal reaksiyonu katalizleyebilen bir
veya daha fazla enzimi içeren ve gıdanın üretimi, işlenmesi, hazırlanması,
muamelesi, ambalajlanması, nakliyesi veya depolanmasının herhangi bir
aşamasında teknolojik bir amaçla gıdaya ilave edilen ürünleri,
j) Gıda hakkında bilgilendirme: Bir etiket veya
gıdaya eşlik eden diğer materyal veya modern teknoloji araçları ile sözlü
iletişimi de kapsayan diğer araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulan ve
gıda ile ilgili olan bilgilendirmeyi,
k) Gıda hakkında bilgilendirme mevzuatı: Belirli
gıda gruplarına veya özel durumlarda tüm gıdalara uygulanabilen genel
nitelikli kurallar ve sadece özel gıdalara uygulanan kurallar dahil gıdalar
hakkında bilgilendirmeyi ve özellikle etiketlemeyi kapsayan düzenlemeleri,
l) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirme: İlgili
mevzuat gereğince son tüketiciye sağlanması gereken bilgileri,
m) Gıda onay numarası: Bakanlıkça belirlenen ve
belli bir onay işlemine tabi olan gıdaların özel mevzuatında belirtildiği
şekilde kodlanacak olan numarayı,
n) Gluten: Bazı bireylerin duyarlı oldukları, suda
ve 0,5 M sodyum klorür çözeltisinde çözünmeyen ve buğday, çavdar, arpa,
yulaf veya bunların melez çeşitlerinden ve türevlerinden gelen bir protein
fraksiyonunu,
o) Görüş alanı: Bir ambalajın, tek bir bakış
noktasından okunabilen tüm yüzeylerini,
ö) Hazır ambalajlı gıda: Tüketicinin talebi
doğrultusunda satış yapılan işletmede ambalajlanan gıdalar veya doğrudan
satış için hazır ambalajlı hale getirilen gıdalar hariç olmak üzere; her
durumda açılmadan veya değiştirilmeden içeriği değiştirilemeyecek şekilde,
ambalajı gıdayı tamamen veya sadece kısmen kaplayan, son tüketiciye ve
toplu tüketim yerlerine bu şekilde sunulan gıda ve satışa sunulmadan önce
içine konulduğu ambalajdan oluşan herhangi bir tek birimi,
p) Menşe ülke: Gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük
Kanununun 18 ila 21 inci madde hükümleri çerçevesinde belirlenen menşe
ülkesini,
r) Net miktar: Ambalajlı gıdanın, ambalaj malzemesi
ve gıda ile birlikte ambalajlanan diğer malzemeler hariç miktarını,
s) Okunabilirlik: Bilgilendirmenin; punto
büyüklüğü, harf aralığı, satır aralığı, çizgi genişliği, yazı rengi, yazı
karakteri, harflerin yükseklik-genişlik oranı, malzemenin yüzeyi ve baskı
ile zemin arasında belirgin kontrastın yanı sıra çeşitli unsurlar
vasıtasıyla belirtildiği ve genel nüfus için görsel olarak erişilebilir
fiziksel görünümünü,
ş) Özel beslenme amaçlı gıda: İlgili gıda
kodeksinde tanımlanan gıdaları,
t) Parti: Gıdanın ilgili gıda kodeksinde tanımlanan
satış birimleri topluluğunu,
u) Reklam: Ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle
bağlantılı olarak, bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını
sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek
amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel,
işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi
niteliğindeki duyuruları,
ü) Resmî ad: Gıdanın Türk Gıda Kodeksi kapsamında
belirlenen adını,
v) Son tüketim tarihi: Mikrobiyolojik açıdan kolay
bozulabilen ve bu nedenle insan sağlığı açısından kısa süre içerisinde
tehlike oluşturması muhtemel olan gıdaların tüketilebileceği son tarihi,
y) Süzme ağırlığı: Sıvı ortam içinde satışa sunulan
katı gıdanın, sıvı kısmı uygun yöntemlerle ayrıldıktan sonraki net
miktarını,
z) Tanımlayıcı ad: Gıdanın ve gerektiğinde
kullanımının tanımlanmasını, tüketicilerin gıdanın gerçek doğasını
anlamasını ve karıştırılabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesini sağlayan
yeterince açık olan adı,
aa) Tasarlanmış nanomateryal: 100 nanometreden
büyük boyutlarda olabilen fakat nano boyut karakteristiğini (bahse konu
malzemenin geniş spesifik yüzey alanı ile ilgili olan ve/veya aynı
malzemenin nano hali olmayan cinsinden farklı spesifik fizikokimyasal
özellikleri içeren) koruyan agregat, aglomerat veya yapılar içeren, bir
çoğunun bir veya daha fazla boyutu 100 nm veya daha az olan, içinde veya
yüzeyde bulunan ayrı fonksiyonel parçalardan oluşan veya bir veya daha
fazla boyutu 100 nm veya daha az olan ve özel bir amaç için üretilen
malzemeyi,
bb) Tavsiye edilen tüketim tarihi: Uygun şekilde
muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu süreyi
gösteren tarihi,
cc) Temel görüş alanı: Bir ambalajın, tüketici
tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla görülmesi beklenen, gıdanın
karakteri ve doğası ve uygulanabilirse markasına dayanarak tüketicinin
ürünü hemen tanımasına imkân veren ve birden fazla bulunması halinde gıda
işletmecisi tarafından seçilen görüş alanını,
çç) Toplu tüketim yeri: Gıdanın tüketime hazır hale
getirildiği ve tüketilmek üzere son tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar
veya sabit veya hareketli tezgahlar da dahil olmak üzere hazır yemek
hizmeti veren restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi
işletmeleri,
dd) Uzaktan iletişim araçları: 7/11/2013 tarihli ve
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun ‘mesafeli sözleşmeler’
ile ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdayı tedarik eden ile
tüketicinin fiziksel olarak karşı karşıya gelmeden, aralarında anlaşmaya
varmak için kullanabildikleri herhangi bir aracı,
ifade eder.
(3) Bu Yönetmelikte beslenme bildirimi ile ilgili
geçen;
a) ‘Beslenme yönünden etiketleme’ veya ‘beslenme
bildirimi’:
1) Enerji değeri veya,
2) Enerji değeri ve sadece besin öğelerinden bir
veya birden fazlası (“Yağ (doymuş yağ, tekli doymamış yağ, çoklu doymamış
yağ, trans yağ)”, “Karbonhidrat (şekerler, polioller, nişasta)”, “Tuz”,
“Lif”, “Protein”, “Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve bu ekte tanımlanan belirgin
miktarlarda bulunan vitamin ve mineraller”),
hakkındaki bilgileri içeren bildirimi,
b) Çoklu doymamış yağ: Cis, cis-metilen kesintili
iki veya daha fazla çift bağ içeren yağ asitlerini,
c) Doymuş yağ: Çift bağ içermeyen yağ asitlerini,
ç) Karbonhidrat: Polioller de dâhil olmak üzere,
insan vücudunda metabolize olan herhangi bir karbonhidratı,
d) Lif: İnsan ince bağırsağında sindirilemeyen,
emilemeyen ve üç veya daha fazla monomerden oluşan;
1) Tüketilen gıdada doğal olarak bulunan
yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
2) Gıda hammaddelerinden fiziksel, kimyasal veya
enzimatik yolla elde edilen ve faydalı fizyolojik etkiye sahip olduğu genel
kabul görmüş bilimsel kanıtlarla doğrulanmış olan yenilebilir karbonhidrat
polimerlerini,
3) Faydalı fizyolojik etkiye sahip olduğu genel
kabul görmüş bilimsel kanıtlarla doğrulanmış olan yenilebilir sentetik
karbonhidrat polimerlerini,
e) Ortalama değer: Belli bir gıdanın içerdiği besin
öğesi miktarını en iyi temsil eden ve mevsimsel değişkenlik, tüketim
eğilimleri ve gerçek değerin değişmesine neden olabilecek diğer faktörler
ile ilgili kabulleri yansıtan değeri,
f) Poliol (şeker alkol): İkiden fazla hidroksil
grubu içeren alkolleri,
g) Porsiyon büyüklüğü: Bir gıdanın, bir defada
tüketilmesi beklenen ortalama miktarını,
ğ) Protein: Özel mevzuat hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, “Protein = Toplam Kjeldahl Azotu x 6,25” formülü kullanılarak
hesaplanan protein içeriğini,
h) Referans alım (RA) oranı: Tüketime hazır haldeki
gıdanın 100 g veya 100 ml’sinin ve/veya bir porsiyonunun veya bir tüketim
biriminin, Ek-9 Bölüm 2’deki enerji veya besin öğeleri için verilen
referans alım değerlerinin % olarak ne kadarını karşıladığını,
ı) Şekerler: Polioller hariç olmak üzere, gıdada
bulunan tüm monosakkaritler ve disakkaritleri,
i) Tekli doymamış yağ: Cis formunda bir adet çift
bağ içeren yağ asitlerini,
j) Trans yağ: Trans formunda en az bir adet konjuge
olmayan (en az bir metilen grubu kesintili) karbon-karbon çift bağı içeren
yağ asitlerini,
k) Tuz: “Tuz = Sodyum x 2,5” formülü kullanılarak
hesaplanan tuz eşdeğeri içeriğini,
l) Tüketim birimi: Hazır ambalajlı gıdalar için;
1) Ambalajın veya etiketin üzerinde adedi veya
ağırlığı belirtilen ve ambalajın içinde ağırlıkları aynı olan paket, dilim,
adet, draje, tane ve benzeri şekildeki ayrı her bir birimi,
2) Porsiyon büyüklüğü belirlenmiş gıdanın Ek-12’de
yer alan Gıdaların Porsiyon Büyüklükleri dışındaki tek kullanımlık
ambalajda sunulduğu tek birimi,
m) Yağ: Fosfolipidler dâhil olmak üzere tüm
lipitleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Gıda Hakkında Bilgilendirmenin Genel İlkeleri
Gıda
hakkında zorunlu bilgilendirmenin ilkeleri
MADDE 5 –
(1) Bakanlık, gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatının gerektirdiği zorunlu bilgilendirme kurallarını
düzenlerken aşağıdaki özelliklere ilişkin bilgileri esas alır:
a) Gıdanın kimliği ve bileşimi, özellikleri veya
diğer nitelikleri.
b) Özellikle belli tüketici gruplarının sağlığına
zararlı olabilecek içerik, güvenli kullanım, muhafaza, dayanıklılık ve
gıdanın zararlı veya tehlikeli içeriğine ilişkin sonuçları ve riskleri
içeren sağlık etkisine dair bilgileri içerecek şekilde tüketici sağlığının
korunmasını ve gıdanın güvenilir kullanımını.
c) Özel beslenme ihtiyaçları olanlar dahil
tüketicilerin bilinçli olarak seçim yapmasını sağlayacak besin öğeleri.
(2) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin
gerekliliği değerlendirilirken ve tüketicilerin bilinçli seçim yapmalarını
sağlamak için, tüketicilerin çoğunluğu tarafından özel olarak önem verilen
belirli bilgilere duyulan yaygın ihtiyaç ve güvenilir gıdanın piyasaya arzı
dikkate alınır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gıda Hakkında Bilgilendirmeye İlişkin Genel
Gereklilikler ve Gıda İşletmecilerinin
Sorumlulukları
Temel
gereklilik
MADDE 6 –
(1) Son tüketici veya toplu
tüketim yerlerine yönelik tüm gıdalarda bu Yönetmeliğin gerektirdiği
bilgiler yer alır.
Doğru
bilgilendirmeye ilişkin kurallar
MADDE 7 –
(1) Gıda hakkında bilgilendirme,
özellikle;
a) Gıdanın başta doğası, kimliği, özellikleri,
bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat veya üretim metodu
olmak üzere başlıca nitelikleri açısından,
b) Gıdanın sahip olmadığı etkilere veya özelliklere
atıfta bulunarak,
c) Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu
halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve
özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya
yokluğunu özel olarak vurgulayarak,
ç) Gıdanın bileşiminde doğal olarak bulunan bir öğe
veya gıdada normal olarak kullanılan bir bileşen farklı bir öğe veya farklı
bir bileşen ile ikame edildiği halde, görünüş, tanımlama veya resimli
gösterimler vasıtasıyla söz konusu gıdada o öğenin veya o bileşenin
varlığını ima ederek,
yanıltıcı biçimde olamaz.
(2) Gıda hakkında bilgilendirmenin doğru, açık ve
tüketici için kolay anlaşılır olması sağlanır.
(3) Özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme
veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna dair bilgilendirme yapılamaz, bu
tür özelliklere atıfta bulunulamaz.
(4) Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü
fıkralarında yer alan hükümler;
gıdanın reklâmı ile gıdanın tanıtımı; özellikle de şekli, görünüşü
veya ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, düzenlendiği biçim ve
sergilenme şekli için de uygulanır.
Sorumluluklar
MADDE 8 –
(1) Gıda hakkında
bilgilendirmeden, gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz
eden gıda işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında bilgilendirmeden ise
ithalatçı sorumludur.
(2) Gıda hakkında bilgilendirmeden sorumlu olan
gıda işletmecisi, yürürlükte olan gıda hakkında bilgilendirme mevzuatının
gerektirdiği bilgilerin hazır bulunmasını ve doğruluğunu sağlar.
(3) Bu maddenin birinci fıkrası dışında kalan ve
gıda hakkında bilgilendirmeye müdahale etmeyen gıda işletmecileri, sahip
oldukları bilgiler çerçevesinde, yürürlükte olan gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatına uygun olmayan gıdaları tedarik etmezler.
(4) Gıda işletmecileri, kendi kontrolleri altında
yürütülen faaliyetler kapsamında, son tüketiciyi yanıltacak veya
tüketicinin korunma düzeyini ve bilinçli seçim yapma şansını azaltacak
şekilde gıdaya eşlik eden bilgilerde değişiklik yapamaz. Gıda
işletmecileri, gıdaya eşlik eden bilgilerde yaptıkları her değişiklikten
sorumludur.
(5) Gıda işletmecileri bu maddenin ikinci, üçüncü
ve dördüncü fıkralarına aykırı olmamak kaydıyla, kendi kontrolleri altında
yürütülen faaliyetler kapsamında, gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına ve
faaliyetleri ile ilgili yasal düzenlemelere uyum sağlar ve bu
gerekliliklerin yerine getirildiğini doğrular.
(6) Gıda işletmecileri, kendi kontrolleri altında
yürütülen faaliyetler kapsamında, son tüketiciye yönelik olan veya toplu
tüketim yerlerine arz edilecek olan hazır ambalajlı olmayan gıdalar ile
ilgili olarak, gerektiğinde gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin son
tüketiciye sunulmasını sağlamak amacıyla gıdayı alan gıda işletmecisine
aktarılması gereken bilgileri sağlar.
(7) Gıda işletmecileri, kendi kontrolleri altında
yürütülen faaliyetler kapsamında;
a) Son tüketiciye yönelik olan, ancak toplu tüketim
yerleri haricinde son tüketiciye satılmadan önceki bir aşamada piyasaya arz
edilen,
b) Toplu tüketim yerlerine yönelik olan ve
hazırlama, işleme, parçalama, bölme veya doğrama işlemleri için toplu
tüketim yerlerine arz edilen,
hazır ambalajlı gıdalarla ilgili olarak dördüncü
bölümde belirtilen bilgilerin gıdanın ambalajının üzerinde veya bu ambalaja
yapıştırılmış bir etiket üzerinde veya ticari belgelerin gıdaya eşlik
etmesi veya teslimattan önce veya teslimat sırasında gönderildiği garanti
edilebildiğinde gıda ile ilgili ticari belgelerin üzerinde bulunmasını
sağlar.
(8) Gıda işletmecileri bu maddenin yedinci
fıkrasına bakılmaksızın, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (e), (f)
ve (g) bentlerinde belirtilen bilgilerin, hazır ambalajlı gıdaların
piyasaya arz edildiği dış ambalaj üzerinde de yer almasını sağlar. Bu
bilgiler hazır ambalajlı gıdanın ambalajı veya etiketi üzerinde bulunuyorsa
ve dış ambalajdan açık bir şekilde ve kolayca görülebiliyorsa, bilgilerin
dış ambalajda tekrar belirtilmesine gerek yoktur.
(9) Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine
yönelik olmayan bir gıdayı diğer gıda işletmecilerine arz eden gıda
işletmecileri, bu işletmecilere, bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan
sorumlulukların yerine getirilmesi gerektiğinde, yeterli bilginin
sağlandığını garanti ederler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Gıda Hakkında Zorunlu Bilgilendirmenin İçeriği ve
Bildirimi
Zorunlu
bilgiler
MADDE 9 –
(1) Bu Yönetmelikteki istisnalar
saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki bilgilerin belirtilmesi zorunludur:
a) Gıdanın adı.
b) Bileşenler listesi.
c) Ek-1’de yer alan Alerjiye veya İntoleransa Neden
Olan Belirli Madde veya Ürünler.
ç) Belirli bileşenlerin veya bileşen gruplarının
miktarı.
d) Gıdanın net miktarı.
e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim
tarihi.
f) Özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları.
g) 8 inci maddenin birinci fıkrasında bahsedilen
gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi.
ğ) 12 nci maddede belirtilen işletme kayıt numarası
veya tanımlama işareti.
h) Menşe ülke.
ı) Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun
şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı.
i) Hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde
hacmen gerçek alkol derecesi.
j) Beslenme bildirimi.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen
bilgiler kelimeler ve rakamlarla verilir. Bu bilgiler, kelime ve rakamlara
ilave olarak, 42 nci madde hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla resimli
gösterimler veya semboller aracılığıyla ifade edilebilir.
Belirli
gıdalar veya gıda grupları için ilave zorunlu bilgiler
MADDE 10
– (1) Ek-2’de yer alan etiketinde
ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken gıdalar için, 9 uncu maddede
belirtilen bilgilere ilave olarak Ek-2’de yer alan bilgilerin de bulunması
zorunludur.
Gıdanın
parti işareti veya numarası
MADDE 11
– (1) 9 uncu ve 10 uncu maddelerde
bahsedilen zorunlu bilgilere ilave olarak, gıdanın ait olduğu partinin
tanımlanmasını sağlayan parti işareti veya numarası da ilgili gıda
kodeksine uygun olarak belirtilir.
İşletme
kayıt numarası veya tanımlama işareti
MADDE 12
– (1) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve
Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre;
a) Kayıt işlemine tabi olan gıda işletmelerinde
üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, gıdanın üretildiği veya
ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt numarası belirtilir.
b) Onay işlemine tabi olan gıda işletmelerinde
üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen
Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama işareti ile ilgili hükümler
uygulanır.
Gıda onay
numarası
MADDE 13 – (1) Bakanlıkça onay şartı getirilen gıdaların
etiketinde gıda onay numarasının yazılması zorunludur.
(2) Gıda onay numarası, birinci fıkra kapsamında
onay alması gereken gıda ile ilgili özel mevzuatta yer alan hükümlere uygun
olarak verilir.
Ağırlıklar
ve ölçüler
MADDE 14
– (1) 9 uncu madde, ağırlıklar ve
ölçülere ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmasını engellemez.
(2) Hazır ambalajlı gıdaların nominal dolum
miktarlarına ilişkin özel hususlar, 4/6/2015 tarihli ve 29376 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına
Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmelik (76/211/AT) ve 4/8/2010 tarihli
ve 27662 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin
Nominal Dolum Miktarı ile İlgili Kuralların Belirlenmesine Dair Yönetmelik
(2007/45/AT) kapsamında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından
belirlenir.
Gıda
hakkında zorunlu bilgilendirmenin kullanılabilirliği ve yerleşimi
MADDE 15
– (1) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirmenin, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, tüm gıdalar için
hazır bulunması ve kolayca erişilebilir olması sağlanır.
(2) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirme, hazır
ambalajlı gıdalarda doğrudan ambalajın üzerinde veya bu ambalaja
ayrılmayacak şekilde yapıştırılmış veya iliştirilmiş bir etiket üzerinde
bulunur.
(3) Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine;
hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıdalar veya satış yapılan
işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar ile
doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar ile ilgili
olarak aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale
getirilmiş olan gıdalar hariç olmak üzere zorunlu bilgilerin tümü gıdanın
(dökme ürünler dahil) satış yerlerine sevk edilmesi sırasında beraberinde
yer alır.
b) Gıdanın satışı sırasında, 9 uncu maddenin
birinci fıkrasının (a), (c), (e), (g) ve (h) bentlerinde yer alan bilgiler
ile Ek-2’nin 6 ve 7 numaralı satırları kapsamındaki ilave zorunlu bilgiler
satın alan kişinin görebileceği yerlerde bulundurulur veya gıda ile
birlikte satın alan kişiye sunulur.
c) Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu
bilgilerin tümü hakkında bilgilendirilir.
(4) Bu maddenin üçüncü fıkrası, diğer bazı zorunlu
bilgilerin belirlendiği ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla
uygulanır.
(5) Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan
hazır ambalajlı olmayan gıdalarla ilgili olarak aşağıdaki kurallar
uygulanır:
a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c)
bentlerinde yer alan bilgiler ile Ek-2’nin 6 ve 7 numaralı satırları
kapsamındaki ilave zorunlu bilgiler tüketiciye sunulur.
b) (a) bendinde belirtilen bilgiler kolayca
görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde menüler, yazı tahtaları, broşür
benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulur. Bilgilerin sunumunda,
kelimeler veya sayılar yerine başka gösterim şekilleri ve/veya grafik
formlar veya semboller kullanılabilir.
Zorunlu
bilgilerin bildirim şekli
MADDE 16
– (1) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirme; kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek
şekilde dikkat çekici bir yerde yapılır. Verilen bilgiler, diğer yazılı
veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde gizlenemez,
kapatılamaz, bölünemez veya kesilemez. Bu bilgilere ilişkin yazılar ile
zemin arasında belirgin bir kontrast olması sağlanır.
(2) Belirli gıdalar için uygulamada olan mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu bölümde yer alan bilgiler ambalaj
üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunduğunda, bu
bilgiler açıkça okunabilir olması sağlanacak şekilde Ek-3’te yer alan
x-yüksekliğinin en az 1,2 mm olduğu punto büyüklüğündeki karakterler
kullanılarak yazılır.
(3) En geniş yüzeyi 80 cm² den daha küçük olan
ambalajlarda veya kaplarda, bu maddenin ikinci fıkrasında bahsedilen
x-yüksekliği en az 0,9 mm olarak uygulanır.
(4) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (d) ve
(i) bentlerinde belirtilen zorunlu bilgiler, aynı görüş alanı içinde yer
alır.
(5) Bu maddenin dördüncü fıkrası, 19 uncu maddenin
birinci ve ikinci fıkralarında bahsedilen durumlarda uygulanmaz.
Mesafeli
satış
MADDE 17
– (1) Bu Yönetmeliğin mesafeli
satış ile ilgili hükümleri, 6502 sayılı Kanunun mesafeli sözleşmeler ile
ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
(2) 9 uncu maddede belirtilen zorunlu bilgilere ait
koşullar saklı kalmak kaydıyla, uzaktan iletişim araçları ile satışa arz
edilen gıdalar için aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasında yer alan
zorunlu bilgiler, aynı fıkranın (e) bendi hariç olmak üzere ve Ek-2’nin 6
ve 7 numaralı satırında yer alan bilgiler, satın alma işlemi sonuçlanmadan
önce hazır bulundurulur ve uzaktan satışı destekleyen materyalde yer alır
veya gıda işletmecisi tarafından açıkça belirlenen diğer uygun araçlar
vasıtasıyla sunulur. Diğer uygun araçlar kullanıldığında, gıda işletmecisi
zorunlu bilgileri tüketiciye ek masraflar yüklemeden sunar.
b) Zorunlu bilgilerin tümü teslimat sırasında
sunulur.
(3) Uzaktan iletişim araçları ile toplu tüketim
yerleri tarafından satışa arz edilen gıdalar için, 15 inci maddenin beşinci
fıkrasında belirtilen zorunlu bilgiler bu maddenin ikinci fıkrasına uygun
olarak hazır bulundurulur.
(4) Otomatik satış makinelerinde veya otomasyon
sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı yapılan hazır ambalajlı
gıdalara bu maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi uygulanmaz.
(5) Otomatik satış makinelerinde veya otomasyon
sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı yapılan hazır ambalajlı
olmayan gıdalar için, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c)
bentlerinde belirtilen bilgiler, satın alma işlemi sonuçlanmadan önce
tüketicinin görebileceği şekilde hazır bulundurulur.
Dil
gereklilikleri
MADDE 18
– (1) Gıda hakkında zorunlu
bilgilendirme Türkçe olarak yapılır. Bu bilgilendirme Türkçe’ye ilave
olarak diğer ülkelerin resmi dillerinde de yapılabilir.
(2) Ürün üzerinde Türkçe etiketin yanı sıra farklı
dillerde etiket bilgileri olması durumunda etiketteki Türkçe dışındaki
bilgilerin gıda hakkında bilgilendirme mevzuatında yer alan tüm etiket
bilgilerini içermesi gerekmez. Ancak etikette bulunan resim, şekil ve beyan
gibi bilgiler gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına aykırı olamaz.
Belirli
zorunlu bilgilere ilişkin istisnalar
MADDE 19
– (1) Silinmeyecek şekilde
işaretlenmiş olan ve bu nedenle herhangi bir etiket taşımayan tekrar
kullanılabilen cam şişelerde, sadece 9 uncu maddenin birinci fıkrasının
(a), (c), (d), (e) ve (j) bentlerinde yer alan bilgilerin verilmesi
zorunludur.
(2) En geniş yüzeyi 10 cm²’den daha küçük olan
ambalajlarda veya kaplarda, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının sadece (a),
(c), (d), (e) ve (ğ) bentlerinde yer alan bilgilerin ambalaj veya etiket
üzerinde verilmesi zorunludur. Bu durumda, 9 uncu maddenin birinci
fıkrasının (b) bendinde belirtilen bilgiler de başka yöntemler kullanılarak
veya tüketicinin talep etmesi durumunda sunulur.
(3) Beslenme bildirimini gerektiren diğer mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (j)
bendi, Ek-14’te yer alan gıdalar için zorunlu değildir.
(4) Bileşenler listesi veya zorunlu beslenme
bildirimini gerektiren diğer ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) ve (j) bentlerinde atıf
yapılan bilgilerin hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde
verilmesi zorunlu değildir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Zorunlu Bilgilere İlişkin Hükümler
Gıdanın
adı
MADDE 20
– (1) Gıdanın adı olarak, o gıda
için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılır.
Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelen adı kullanılır.
Gıdanın alışılagelen bir adı da yoksa veya bu ad kullanılmayacaksa,
tanımlayıcı bir ad belirlenir.
(2) Gıdanın ithal edildiği ülkede kullanılan
adının, bu madde kapsamında gıdanın adı olarak kullanılmasına izin verilir.
Ancak, bu Yönetmeliğin diğer hükümlerinin ve özellikle 9 uncu maddede
belirtilen bilgiler ile ilgili kuralların uygulanması sonucunda; son
tüketicinin o gıdanın gerçek doğasını anlaması ve karıştırabileceği diğer
gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa, gıdanın adına yakın bir yerde diğer
tanımlayıcı bilgilere yer verilir.
(3) Bu maddenin ikinci fıkrası hükmüne istisna
olarak, ithal edilen gıdanın adı, o gıdanın bileşimi veya üretimi
bakımından son tüketicinin doğru bilgilendirilmesini sağlamak için yeterli
olmayacağı kadar farklı bir gıdaya işaret ediyorsa o ad kullanılmaz.
(4) Hiçbir ticari marka veya ürünün içeriğini
yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez.
(5) Gıdanın adı ve bu ada eşlik edecek bilgiler ile
ilgili olarak Ek-15’te yer alan Gıdanın Adına Eşlik Eden Zorunlu Bilgiler
için özel kurallar da uygulanır.
(6) Bu madde, 22/12/2016 tarihli ve 6769 sayılı
Sınai Mülkiyet Kanununa aykırı olmamak kaydıyla uygulanır.
Bileşenler
listesi
MADDE 21
– (1) Bileşenler listesi,
“bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren uygun
bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında
kullanıldıkları miktara göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alır.
(2) Bileşenler, uygulanabildiği durumlarda, 20 nci
madde ile Ek-15’te yer alan kurallara uygun olarak kendi özel adları ile
belirtilir.
(3) Tasarlanmış nanomateryal formunda bulunan bütün
bileşenler, bileşenler listesinde açık bir şekilde belirtilir. Bu tür
bileşenlerin adlarını takiben parantez içinde ‘nano’ kelimesine yer
verilir.
(4) Kalıntılar ‘bileşen’ olarak kabul edilmez.
(5) Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarının
uygulanmasına ilişkin kurallar, Ek-4’te yer almaktadır.
Bileşenler
listesine ilişkin istisnalar
MADDE 22
– (1) Aşağıdaki gıdalarda
bileşenler listesinin bulunması zorunlu değildir:
a) Soyulmamış, doğranmamış veya benzeri bir
işlemden geçirilmemiş, kök/yumru olanlar da dâhil taze meyve ve sebzeler.
b) Tanımından karbonatlı olduğu anlaşılan
karbonatlı sular.
c) Başka bir bileşen ilave edilmemiş olması koşulu
ile sadece tek bir temel üründen elde edilen fermantasyon sirkeleri.
ç) Üretimleri için elzem olan laktik ürünler, gıda
enzimleri ve mikroorganizma kültürleri dışında bir bileşen ilave edilmemiş
olan tereyağı, fermente süt ürünleri ve kremalar.
d) Taze peynirler ve eritme peynirleri hariç olmak
üzere, üretimleri için elzem olan laktik ürünler, gıda enzimleri ve
mikroorganizma kültürleri ve tuz dışında bir bileşen ilave edilmemiş olan
peynirler.
e) Gıdanın adı ile bileşenin adının aynı olması
veya gıdanın adının, bileşenin doğasını açıkça tanımlaması durumunda tek
bir bileşenden oluşan gıdalar.
Gıda
bileşenlerinin bileşenler listesinde belirtilmesine ilişkin istisnalar
MADDE 23
– (1) 24 üncü maddenin hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki gıda bileşenlerinin bileşenler listesinde
yer alması zorunlu değildir:
a) Bir bileşenin, üretim işlemi sırasında geçici
olarak ortamdan uzaklaştırılan ve daha sonra orijinal miktarını aşmayacak
şekilde yeniden ortama dâhil edilen bileşenleri.
b) Gıdadaki varlığı, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı
Maddeleri Yönetmeliğinde geçen taşınma prensibi çerçevesinde, yalnızca bu
gıdanın içerdiği bir ya da daha fazla bileşenden kaynaklanan ve son üründe
teknolojik fonksiyonu bulunmayan gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri.
c) İşlem yardımcısı olarak kullanılan gıda katkı
maddeleri ve gıda enzimleri.
ç) Gıda katkı maddesi olmayan ancak taşıyıcılar
gibi aynı şekilde ve aynı amaçla ve kesinlikle gerekli miktarlarda
kullanılan taşıyıcılar ve maddeler.
d) Gıda katkı maddesi olmayan ancak işlem
yardımcıları gibi aynı şekilde ve aynı amaçla kullanılan ve değişmiş bir
formda da olsa son üründe bulunan maddeler.
e) Konsantre veya kurutulmuş formda kullanılan bir
bileşenin yeniden eski haline getirilmesi amacı ile üretim işlemi sırasında
kullanılan su.
f) Sıvı ortam içinde sunulan gıdalarda sıvı ortam
olarak kullanılan, ancak normal olarak gıda ile birlikte tüketilmeyen su.
Alerjiye
veya intoleransa neden olan belirli madde veya ürünlerin bildirimi
MADDE 24
– (1) Gıdanın üretiminde veya
hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa son üründe
bulunan ve Ek-1’de yer alan herhangi bir bileşen ya da işlem yardımcısı
veya bu ekte yer alan alerjiye veya intoleransa neden olan bir maddeden ya
da üründen elde edilen herhangi bir bileşen ya da işlem yardımcısı ile
ilgili bilgiler aşağıdaki kurallara göre belirtilir:
a) Bu bilgiler, Ek-1’de yer alan madde veya ürün
adları açık bir şekilde kullanılarak ve 21 inci maddenin birinci fıkrasına
uygun olarak bileşenler listesinde belirtilir.
b) Bileşenler listesinde Ek-1’de belirtildiği
şekilde yer alan madde veya ürün adları, bu bilgiyi listenin geri kalan
bölümünden açıkça ayıran bir yazı dizgisi vasıtasıyla (örneğin, punto, stil
veya arka plan rengi aracılığıyla) vurgulanır.
c) Eğer gıdanın bileşenler listesi yok ise alerjiye
veya intoleransa neden olan bileşenler veya işlem yardımcılarına ilişkin
bilgiler, Ek-1’de yer alan madde veya ürün adlarını takiben “içerir”
kelimesi kullanılarak belirtilir.
ç) Eğer gıdanın içinde bulunan birkaç bileşen veya
işlem yardımcısı Ek-1’de yer alan tek bir maddeden veya üründen geliyor ise
ilgili bileşen veya işlem yardımcısının her biri için açık bir şekilde
etiketleme yapılır.
d) Eğer gıdanın adı Ek-1’de yer alan madde veya
ürüne açık bir şekilde atıfta bulunuyorsa, söz konusu bileşenin veya işlem
yardımcısının bildirimine gerek yoktur.
Bileşenlerin
miktarının bildirimi
MADDE 25
– (1) Bir gıdanın üretiminde veya
hazırlanmasında kullanılan bileşenin veya bileşen grubunun miktarı
aşağıdaki durumlarda belirtilir:
a) İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın
adında yer alıyorsa veya tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile
ilişkilendiriliyorsa.
b) İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket
üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile vurgulanıyorsa.
c) İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın
tanımlanması için ve adından veya görünüşünden dolayı karıştırılabileceği
ürünlerden ayırt edilmesi için zorunlu ise.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasının uygulanmasında
dikkate alınması gereken kurallar ve belirli bileşenlerin miktarının
belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar, Ek-5’te yer almaktadır.
Gıdanın
net miktarı
MADDE 26
– (1) Gıdanın net miktarı, litre,
santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun olanı
kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle
birimleriyle belirtilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasının uygulanmasında
dikkate alınması gereken kurallar ve net miktarın belirtilmesinin zorunlu
olmadığı özel durumlar Ek-6’da yer alır.
Gıdanın
tavsiye edilen tüketim tarihi, son tüketim tarihi ve dondurulduğu tarih
MADDE 27
– (1) Mikrobiyolojik açıdan kolay
bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından
tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda son tüketim tarihi, diğer
gıdalarda tavsiye edilen tüketim tarihi belirtilir. Son tüketim tarihi
geçmiş olan gıdalar, 5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine göre güvenilir olmayan gıda
olarak kabul edilir.
(2) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim
tarihi veya dondurulduğu tarih bilgilerinden uygun olanı Ek-7’de yer alan
kurallara göre belirtilir.
Özel
muhafaza koşulları veya kullanım koşulları
MADDE 28
– (1) Gıdanın özel muhafaza
koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği durumlarda, bu
koşullar belirtilir.
(2) Gerektiğinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra
uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını sağlamak için muhafaza
koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.
Ticari
unvan ve adres
MADDE 29
– (1) 8 inci maddenin birinci
fıkrasına göre;
a) Gıda hakkında bilgilendirmeden sorumlu olan gıda
işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi uygun ifadeler kullanılarak
belirtilir.
b) İthal ürünlerde gıda işletmecisi “ithalatçı”
olarak belirtilir.
İşletme
kayıt numarasının gösterim şekli
MADDE 30
– (1) Gıdanın üretildiği veya
ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt numarası, Gıda İşletmelerinin
Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak ve “İşletme kayıt
no:…” şeklinde belirtilir. Bu ifadenin yanında ya işletme kayıt numarasının
kendisi ya da etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta bulunan bir ifade yer
alır. Atıf yapılan ve/veya atfın yapıldığı yerde “İKN” kısaltması
kullanılabilir.
(2) Kayıt işlemine tabi olan gıda işletmecisinin
birden fazla işletmesi varsa veya birden fazla işletmede üretim veya
ambalajlama yaptırılıyorsa; üretimin veya ambalajlamanın yapıldığı
işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde işaretlenmek şartıyla diğer
işletmelere ait kayıt numaraları da etikette yer alabilir.
(3) İşaretlemenin yapılamadığı durumlarda, gıdanın
üretildiği işletmenin işletme kayıt numarasıyla birlikte uygun bir kodlama
sistemi kullanılabilir.
(4) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine
Dair Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarası alan gıda
işletmecilerinin kayıt işlemleri kapsamında ürün üretmeleri halinde, kayıt
numarası alınmadan işletme onay numarası kullanılacaksa, etiket üzerinde
tanımlama işareti uygulanmaz. Bu durumda; işletme onay numarası, “İşletme
kayıt no:.:” ifadesini takiben verilir ve “TR-İl Trafik Plaka No-İşletme
Numarası” formatında belirtilir.
Menşe
ülke
MADDE 31 – (1) Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler
kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir.
(2) Gıdanın menşe ülkesi ile ana bileşeninin menşe
ülkesi farklı olduğunda, gıdaya eşlik eden bilgilerin veya bir bütün olarak
gıdanın etiketinin o gıdanın ana bileşeninin gerçek menşe ülkesi hakkında
tüketiciyi yanıltacağı durumlarda aşağıdaki kurallardan birisi uygulanır:
a) Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesi de
belirtilir.
b) Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın
menşe ülkesinden farklı olduğu belirtilir.
(3) Etiket üzerinde yer alan gıda işletmecisinin
adı, ticaret unvanı veya adresi, bu Yönetmelik kapsamında menşe ülke
bildirimi olarak değerlendirilmez.
Kullanım
talimatı
MADDE 32
– (1) Kullanım talimatı, gıdanın
uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak biçimde belirtilir. Kullanım
talimatı verilirken, “kullanım bilgisi”, “hazırlama talimatı”, “hazırlama
bilgisi”, “tüketim talimatı” ve benzeri başlıklar kullanılabilir.
Alkol
derecesi
MADDE 33
– (1) Türk Gümrük Tarife
Cetvelinde 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde alkol derecesi, bu
ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında bahsedilen
ürünler hariç olmak üzere, hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde
gerçek alkol derecesi, Ek-8’de yer alan kurallara göre belirtilir.
(3) Bu madde kapsamındaki ürünlerde Ek-2’nin 6
numaralı satırı uygulanmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Beslenme Bildirimi
Beslenme
bildirimi kurallarına ilişkin istisnalar
MADDE 34
– (1) Bu bölümde yer alan hükümler
takviye edici gıdalara uygulanmaz.
(2) Bu bölümde yer alan hükümler, özel beslenme
amaçlı gıdalar için geçerli olan ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak
kaydı ile uygulanır.
(3) Bu bölümde yer alan hükümler 35 inci maddenin
beşinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla sadece hazır ambalajlı gıdalar için
geçerlidir.
Beslenme
bildiriminin içeriği
MADDE 35
– (1) Zorunlu beslenme bildirimi
aşağıdaki bilgilerden oluşur:
a) Enerji değeri.
b) Yağ, doymuş yağ, karbonhidrat, şekerler, protein
ve tuz miktarları.
c) Tuz içeriğinin sadece gıdanın doğasında bulunan
sodyumdan kaynaklandığı durumlarda bu duruma ilişkin bir ifade beslenme
bildirimine çok yakın bir yerde yer alabilir.
ç) Diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla,
bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen bilgilere ilave
olarak sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir
yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren
gıdaların %2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans yağ miktarı
bildirilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında atıf yapılan
zorunlu beslenme bildirimi içeriği, aşağıda verilen besin öğelerinden
birinin veya birkaçının miktarı ile desteklenebilir:
a) Tekli doymamış yağ.
b) Çoklu doymamış yağ.
c) Lif.
ç) Polioller veya şeker alkol.
d) Nişasta.
e) Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve gıdada bu ekte
tanımlanmış olan belirgin miktarda bulunan vitamin ve mineraller.
(3) Hazır ambalajlı bir gıdanın etiketi üzerinde bu
maddenin birinci fıkrasında belirtilen zorunlu beslenme bildiriminin
yapılması durumunda, aşağıdaki bilgiler etiket üzerinde tekrar verilebilir:
a) Enerji değeri veya
b) Enerji değeri ile birlikte yağ, doymuş yağ,
şekerler ve tuz.
(4) 43 üncü maddenin birinci fıkrasına istisna
olarak; 19 uncu maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen ürünlerin
etiketinde beslenme bildirimi yapılması durumunda bildirimin içeriği sadece
enerji değeri ile sınırlı tutulabilir.
(5) 43 üncü maddenin birinci fıkrasına istisna
olarak; 15 inci maddenin üçüncü ve beşinci fıkra hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, bu fıkralarda belirtilen gıdalar için beslenme bildirimi
yapılması durumunda, bildirimin içeriği sadece enerji değeri veya enerji
değeriyle birlikte sadece yağ, doymuş yağ, şekerler ve tuz ile
sınırlandırılabilir.
Enerji
değeri ve besin öğesi miktarlarının hesaplanması
MADDE 36
– (1) Enerji değeri, Ek-10’da yer
alan enerji değerinin hesaplanması için çevrim faktörleri kullanılarak
hesaplanır.
(2) 35 inci maddede atıf yapılan enerji değeri ve
besin öğesi miktarları gıdanın satışa sunulduğu haline göre verilir. Ancak
uygun durumlarda bu bilgiler, gerekli hazırlama talimatının ayrıntılı
olarak verilmesi koşuluyla, gıdanın tüketime hazır haline göre verilebilir.
(3) Bildirilen değerler, duruma göre aşağıdaki
bilgilere dayanan ortalama değerler olarak verilir ve ambalaj üzerinde
“ortalama değer” olarak belirtilebilir:
a) Üreticinin gıda analizleri.
b) Kullanılan bileşenlerin bilinen veya gerçek
ortalama değerleri kullanılarak yapılan hesaplama.
c) Genel olarak saptanmış ve kabul görmüş veriler
kullanılarak yapılan hesaplama.
Gıdanın
100 gramı veya 100 mL’si üzerinden bildirim
MADDE 37
– (1) 35 inci maddede atıf yapılan
enerji değeri ve besin öğesi miktarları, Ek-11’de yer alan ölçü birimleri
kullanılarak verilir.
(2) 35 inci maddede atıf yapılan enerji değeri ve
besin öğesi miktarları, 100 g veya 100 mL üzerinden verilir.
(3) Vitaminler ve mineraller ile ilgili bilgiler
verildiğinde, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ifade biçimine ilave
olarak, 100 g veya 100 mL üzerinden,
Ek-9 Bölüm 1’de yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi olarak da
belirtilir.
(4) Enerji değeri ve 35 inci maddenin birinci,
üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen besin öğesi miktarları,
bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ifade biçimine ilave olarak, 100 g
veya 100 mL üzerinden, Ek-9 Bölüm 2’de yer alan referans alım değerlerinin
yüzdesi olarak belirtilebilir.
(5) Bu maddenin dördüncü fıkrası ve/veya 39 uncu
madde hükümleri uygulandığında aynı görüş alanında olmak kaydıyla bu
bilgilere çok yakın bir yerde ‘Ortalama bir yetişkinin referans alım (RA)
değeri (8400 kJ / 2000 kcal)’ ifadesine yer verilir.
Gıdanın
bir porsiyonu veya tüketim birimi üzerinden bildirim
MADDE 38
– (1) Kullanılan porsiyon
büyüklüğü veya tüketim biriminin ve ambalajın içerdiği porsiyon veya
birimlerin adedinin tüketici tarafından kolayca fark edilebilecek şekilde
etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla; 35 inci maddede atıf yapılan enerji
değeri ve besin öğesi miktarları;
a) 37 nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen 100
g veya 100 mL üzerinden bildirime ilave olarak,
b) Vitamin ve minerallerin miktarı ile ilgili
olarak, 37 nci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen 100 g veya 100 mL
üzerinden bildirime ilave olarak,
c) 37 nci
maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen 100 g veya 100 mL üzerinden
bildirime ilave olarak veya 100 g veya 100 mL üzerinden bildirim yerine,
porsiyon ve/veya tüketim birimi üzerinden
verilebilir.
(2) 37 nci maddenin ikinci fıkrasına istisna
olarak, 35 inci maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendinde belirtilen
durumlarda, besin öğelerinin miktarı ve/veya Ek-9 Bölüm 2’de yer alan
referans alım değerlerinin yüzdesi sadece porsiyon veya tüketim birimi üzerinden
verilebilir. Bu durumda, enerji değeri 100 g veya 100 mL üzerinden ve porsiyon
veya tüketim birimine göre verilir.
(3) 37 nci maddenin ikinci fıkrasına istisna
olarak, 35 inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen durumlarda enerji
değeri ve besin öğeleri miktarı ve/veya Ek-9 Bölüm 2’de yer alan referans
alım değerlerinin yüzdesi sadece porsiyon veya tüketim birimi üzerinden
verilebilir.
(4) Porsiyon büyüklüğü belirlenmiş gıdalar için tek
kullanımlık hazır ambalajda sunulan ancak belirlenmiş porsiyon büyüklüğünün
uygulanamadığı gıdalarda tüketim birimi üzerinden bildirim yapılabilir.
(5) 40 ıncı maddenin birinci fıkrasına istisna
olarak, doğrudan tüketilemeyen ve tüketici tarafından başka bir gıdanın
hazırlanmasında bileşen olarak kullanılan gıdalarda üreticinin belirlediği
porsiyon büyüklükleri kullanılabilir.
(6) Porsiyon büyüklüğü veya tüketim birimi beslenme
bildirimine çok yakın bir yerde belirtilir.
Referans
alım (RA) oranı
MADDE 39
– (1) Enerji değeri ve besin öğesi
miktarlarına ait referans alım (RA) oranları, isteğe bağlı olarak gıdaların
etiketinde yer alabilir.
(2) Referans alım (RA) oranları verilirken Ek-13’te
yer alan Beslenme Bildirimi ve Referans Alım (RA) Oranı gösterim biçimleri
kullanılabilir.
(3) Referans alım (RA) oranları verilirken; tüm
bölmelerin rengi, ambalajın zemin rengi ile kontrast oluşturacak ve aynı
tonda tek renk olacak şekilde tasarlanır. Kırmızı, sarı ve yeşil renkler
kullanılmaz.
Porsiyon
büyüklüğü ve adedi
MADDE 40
– (1) Porsiyon büyüklüğü olarak
Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır. Bu ekte yer almayan ürünler
için porsiyon büyüklükleri Bakanlıkça belirlenir.
(2) Ambalajdaki porsiyon adedi belirtilirken tam
sayılar ile (1; 2;…; 5;… gibi) ifade edilir.
(3) Ambalajdaki porsiyon adedini hesaplamak için
gıdanın ambalajı üzerinde belirtilen net miktarı veya hazırlama talimatı
doğrultusunda tüketime hazır hale getirilmiş olan ürünün net miktarı,
Ek-12’de verilen porsiyon büyüklüğüne bölünür. Elde edilen değer tam sayı
değilse, matematiksel olarak tam sayıya yuvarlanır ve bu durumda porsiyon
adedi “yaklaşık …. porsiyon” şeklinde ifade edilir.
Beslenme
bildiriminin gösterim şekli
MADDE 41
– (1) 35 inci maddenin birinci ve ikinci
fıkralarında atıf yapılan bilgiler, hepsi aynı görüş alanında olacak
şekilde, açık bir format kullanılarak ve Ek-11’de yer alan gösterim
biçimine ve sıralamaya göre verilir.
(2) 35 inci maddenin birinci ve ikinci fıkralarında
atıf yapılan bilgiler, tablo formunda hizalanmış sayılarla verilir. Eğer
etiket yüzeyi müsait değilse, bilgiler lineer formda verilir.
(3) 35 inci maddenin üçüncü fıkrasının uygulanması
durumunda bu fıkrada atıf yapılan bilgiler, temel görüş alanı içinde ve 16
ncı maddenin ikinci fıkrasına uygun punto büyüklüğü kullanılarak verilir.
Bu bilgiler, bu maddenin ikinci fıkrasında belirlenen formlardan farklı bir
formda verilebilir.
(4) 35 inci maddenin dördüncü fıkrasında atıf
yapılan bilgiler bu maddenin ikinci fıkrasında belirlenen formlardan farklı
bir formda verilebilir.
(5) Gıdanın enerji değerinin veya besin
öğesinin/öğelerinin miktarının ihmal edilebilir düzeyde olduğu durumlarda,
bu öğelerle ilgili bilgiler yerine “İhmal edilebilir miktar(lar)da ….
içerir” veya benzeri bir ifadeye yer verilebilir ve beslenme bildirimi
yapılmışsa, söz konusu ifade bildirime çok yakın bir yerde bulundurulur.
İlave
ifade biçimleri ve gösterim şekli
MADDE 42
– (1) 37 nci maddenin ikinci ve dördüncü
fıkralarında ve 38 inci maddede belirtilen formlar ile 41 inci maddenin
ikinci fıkrasında atıf yapılan gösterim şekline ilave olarak; 35 inci
maddede atıf yapılan enerji değeri ve besin öğesi miktarları, aşağıdaki
koşulların sağlanması kaydıyla, kelimeler veya sayıların yanı sıra başka gösterim
şekilleri ve/veya grafik formlar veya semboller kullanılarak verilebilir:
a) Doğru ve bilimsel olarak geçerli tüketici
araştırması sonuçlarına dayanır ve 7 nci maddede atıf yapıldığı gibi
tüketiciyi yanıltıcı olamaz.
b) İlgili taraflarla yapılan müzakerelerin sonucuna
göre geliştirilir.
c) Gıdanın, enerji ve besin öğeleri açısından
beslenmedeki katkısını veya önemini kavramada tüketiciye kolaylık sağlar.
ç) Bu gösterim veya sunum formlarının ortalama
tüketici tarafından anlaşılır olduğuna dair bilimsel olarak geçerli
kanıtlarla desteklenir.
d) Farklı gösterim şekillerinin kullanılması
durumunda, Ek-9’da verilen referans alım değerlerine veya bunların olmaması
durumunda, enerji veya besin öğeleri alımı hakkında genel olarak kabul
edilmiş bilimsel önerilere dayandırılır.
e) Tarafsız ve adil olur.
f) Uygulandığında malların serbest dolaşımını
engellemez.
YEDİNCİ BÖLÜM
İsteğe Bağlı Bilgilendirme
İsteğe
bağlı bilgilendirme ile ilgili kurallar
MADDE 43
– (1) 9 uncu ve 10 uncu maddelerde
atıf yapılan bilgilerin verilmesinin zorunlu olmadığının belirtildiği ve bu
bilgilerin isteğe bağlı olarak verildiği durumlarda, bilgilendirme,
Yönetmeliğin beşinci ve altıncı bölümünde belirtilen koşullara uygun olur.
(2) İsteğe bağlı olarak verilen bilgiler için
aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 7 nci maddeye uygun olarak tüketiciyi yanıltıcı
olamaz.
b) Tüketici için belirsiz ve karışık olamaz.
c) Gerektiğinde, konu ile ilgili bilimsel verilere
dayandırılır.
İsteğe
bağlı bilgilendirmenin gösterim şekli
MADDE 44
– (1) İsteğe bağlı bilgilendirme,
gıda hakkında zorunlu bilgilendirme için uygun olan alanları kaplayacak
şekilde yapılamaz.
Gluten
ile ilgili isteğe bağlı bilgilendirme
MADDE 45
– (1) Glutenin gıdadaki yokluğu
veya azaltılmış varlığı hakkında tüketiciyi bilgilendirmek amacıyla sadece
Ek-16’da yer alan Glutenin Gıdadaki Yokluğu veya Azaltılmış Varlığına
İlişkin İzin Verilen İfadeler ve Bunların Koşulları kullanılır.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında atıf yapılan
bilgilere ilave olarak ‘gluten intoleransı olan bireyler için uygundur’
veya ‘çölyak hastaları için uygundur’ ifadeleri kullanılabilir.
(3) Gıda; gluten içeren bir veya daha fazla
bileşeninin gluten içeriği azaltılarak veya gluten içeren bileşenleri doğal
olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile ikame edilerek özel olarak
üretilmiş, hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş ise bu maddenin birinci
fıkrasında atıf yapılan bilgilere ilave olarak ‘gluten intoleransı olan
bireyler için özel olarak formüle edilmiştir’ veya ‘çölyak hastaları için
özel olarak formüle edilmiştir’ ifadeleri kullanılabilir.
Bebek
formülleri ve devam formülleri
MADDE 46
– (1) İlgili gıda kodeksinde
tanımlanan bebek formülleri ve devam formüllerinde glutenin yokluğu veya
azaltılmış varlığı hakkında bilgilendirme yapılamaz.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Özel
etiketleme kuralları
MADDE 47
– (1) Bu Yönetmelik hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, belirli bir gıda veya gıda grubu için hazırlanan
gıda kodeksi kapsamında bu gıdalara özel ilave etiketleme kuralları
belirlenebilir.
Uygulamaya
ilişkin ilave düzenlemeler
MADDE 48
– (1) Gerek görüldüğünde bu
Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya
kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde yayımlanır.
(2) Gıda hakkında bilgilendirme mevzuatı kapsamında
halk sağlığı üzerine etki etmesi muhtemel tedbirler Bakanlık tarafından
değerlendirilir.
Ürün
doğrulama ve takip sistemi
MADDE 49
– (1) Bakanlık gerekli gördüğü
durumlarda, belirli gıda veya gıda gruplarına yönelik olarak ürünün
izlenebilirliğini temin etmek amacıyla, etiketlerde ürün takip sisteminin
uygulanmasına ilişkin özel uygulamalar yapabilir veya yaptırabilir.
(2) Bakanlık tarafından belirlenen ürün takip
sisteminin uygulanacağı gıda veya gıda grupları ile uygulama süresi
Bakanlık tarafından belirlenerek Bakanlık internet sitesinde yayımlanır.
Avrupa
Birliği mevzuatına uyum
MADDE 50
– (1) Bu Yönetmelik, Tüketicilerin
Gıdalar Hakkında Bilgilendirilmesine İlişkin 25 Ekim 2011 tarihli ve (AT)
1169/2011 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü dikkate alınarak
Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
İdari
yaptırım
MADDE 51
– (1) Bu Yönetmeliğe aykırı
davrananlar hakkında 5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre idari
yaptırım uygulanır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 52
– (1) 29/12/2011 tarihli ve 28157
üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi
Etiketleme Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Atıflar
MADDE 53
– (1) 52 nci madde ile yürürlükten
kaldırılan yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Uyum
zorunluluğu
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin
yayımı tarihinden önce faaliyet göstermekte olan gıda işletmecileri
31/12/2019 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine uymak zorundadır.
31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf
ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrası hükümlerine istisna
olarak, bu Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılan Türk Gıda Kodeksi
Etiketleme Yönetmeliğine uygun olmayan 31/12/2015 tarihinden önce tescil
başvurusu yapılmış veya tescillenmiş ticari marka veya marka bulunduran
gıdalar, 31/12/2019 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine uymak
zorundadır. 31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen
gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilir.
(3) Bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları
hükümleri ithal edilen gıdaların etiketleri için de geçerlidir.
(4) Bu Yönetmeliğin tanımlama işareti ile ilgili
hükümlerinin uygulanmasında, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine
Dair Yönetmelik kapsamında verilen geçiş sürelerine uyulur.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren gıda işletmecileri bu
Yönetmelik hükümlerine uyum sağlayıncaya kadar, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü
mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme
Yönetmeliği hükümlerine uyarlar.
Yürürlük
MADDE 54
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 55
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
|
